Τι γνωρίζουμε για την Ελευσίνα;; Πού βρίσκεται;; Μπορεί η ερώτηση να προκαλεί μειδίαμα, αλλά αν το εξετάσουμε ίσως να πάθουμε σοκ. Δεν είναι υπερβολή, φίλοι μου, ότι ο αριθμός αυτών πού το αγνοούν να είναι μεγαλύτερος αυτών πού το γνωρίζουν, διότι απλούστατα ουδείς τούς το δίδαξε στο σχολείο.

Γεωγραφικά βρίσκεται στην Δυτική Αττική. Αστικός οικισμός με κατοίκους στα συνήθη επαγγέλματα τής επαρχίας. Η περιοχή προκάλεσε το ενδιαφέρον όταν η βιομηχανοποίηση τού λεκανοπεδίου ήταν στο φόρτε της και έκτοτε ζει σ’ αυτόν τον ρυθμό. Υπέστη μία βάναυση επέμβαση. Διάσπαρτες βιομηχανικές εγκαταστάσεις, εμφάνιση ποικίλων δραστηριοτήτων πού απειλούν το περιβάλλον, μία κακοποίηση τού τόπου στο όνομα τής ανάπτυξης και τού κέρδους. Άνευ σχεδίου και περιορισμών, άναρχα πολεοδομικά, σήμερα είναι τόπος για να μη ζει άνθρωπος με ανθρώπινες συνθήκες. Το περιβάλλον, θαλάσσιο και στεριανό βιάστηκε, λεηλατήθηκε, είναι ένας τεράστιος σκουπιδότοπος, αφού ρυπογόνες οικονομικές δραστηριότητες αφήνουν ένα θλιβερό αποτύπωμα. Αυτά σήμερα, χθες;;;

Έλευσις είναι ο ερχομός, η άφιξη και Ελευσίνα ο τόπος τής υποδοχής. Ο Πλούτωνας, η Δήμητρα και η Περσεφόνη. Ο μύθος και η αλήθεια τής αρπαγής, τής αναχώρησης και τής επανεμφάνισης. Το σκότος και το φως, ο χειμώνας κι η άνοιξη, θάνατος(;;) και ζωή!!.

Στην αρχαιότητα η Ελευσίνα υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα ιερά. Έτερον η Σαμοθράκη. Στον ιερό τόπο της Ελευσίνας αναπτύχθηκε η εσωτερική αναζήτηση, οι μύστες, ο στοχασμός και η αναζήτηση τής Δημιουργίας. Οι εκλεκτοί και γνώστες λίγοι, πού κρατούσαν βαθιά και επτασφράγιστα το μυστήριο τής ζωής. Πολλοί οι ενδιαφερόμενοι, αλλά οι νεοεισερχόμενοι στα μυστήρια και στον χώρο τού υπερβατικού, ολίγοι. Τα Ελευσίνια μυστήρια παραμένουν ακόμα μυστήρια και εξάπτουν την φαντασία. Τι και πόσα γνώριζαν οι δάσκαλοι και μύστες, άγνωστο, αλλά σίγουρα η εναλλαγή ζωής και θανάτου ουδεμίαν σχέση έχει με τον ρυθμό πού ο άνθρωπος σήμερα βιώνει απλά μία βιολογική διεργασία. Το μυθολογικό *πέρασμα* των μυστηρίων δεν ενδιαφέρει τον σημερινό άνθρωπο που ικανοποιεί μόνον βιοτικές ανάγκες.

Το τερατούργημα συνετελέσθη και το ιερό χώμα, οι ναοί και οι βωμοί σκεπάστηκαν από σκουπίδια. Ο ιερός χώρος τού Πλούτωνα, της μάνας Δήμητρας και της κόρης Περσεφόνης, επικαλύπτεται με θανατηφόρα απόβλητα. Και η Ελευσίνα της εκβιομηχάνισης και της ανάπτυξης, είναι πλέον ένας θλιβερός, μίζερος τόπος για τους κατοίκους, μία τελείως υποβαθμισμένη περιοχή.

Στο ανακαινισμένο εργοστάσιο ΙΡΙΣ και στον αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας, εγκαινιάστηκε πρόσφατα μία σημαντικότατη έκθεση, “Ελευσίνα Σήμερα – Από τη Μελαγχολία στο Όραμα”. Η εικαστικός κα. Βάνα Ξένου μετατρέπει την πόλη σε έναν τόπο μύησης, μνήμης και εσωτερικής αναζήτησης. Επιχειρεί με την ευαισθησία της να μεταμορφώσει το παρελθόν, ώστε σήμερα να το εννοήσουμε και να το καταχωρήσουμε στην μνήμη μας, να δεχθούμε ίσως ίχνη και στοιχεία, να λάβουμε γεύση από το απόσταγμα μιας ανυπέρβλητης εποχής. Και είναι όντως συμβολικός ο τόπος της Ελευσίνας, διότι μας κατέλαβε η λήθη, ήτοι ο θάνατος και επανερχόμαστε στην ζωή, στο φως, με την γνώση.

Μενέλαος